Tükenmişlik, beynin değer merkezinin daha önceden önem verdiği durumlara duyarsızlaşma halidir. Yaşanılan olaylar karşısında ne hissettiğinin farkında olmamak ve bunu ifade edememek, toplumsal normların içinde kalıp bireysel isteklerini yok sayma durumlarında insan doluluk yaşar ve bu doluluk taşma noktasına kadar beklediğinde tükenmişlik hissi ortaya çıkar.

Zaman zaman insanlar hayat akışlarında kendilerini yorgun, stresli, çaresiz ve güçsüz hissedebilir. Bu hissi yaşayan insan daha önceden yapabildikleri şeyleri kontrol edememeye ve yaptıkları aktivitelerden keyif alamamaya başlar. Tükenmişliğin hissedildiği dönemde uyku düzeni değişebilir, yapılacak işler ertelenebilir, beslenme şekli değişebilir.

Ruhsal yorgunluğumuzu tanımak ve nelerden kaynaklandığını bilmek, hissedilen olumsuz duyguların olumluya değişmesine ön ayak olacaktır.

Çoğu yetişkin çocuklarının iyi olması için çabalıyor. “Ben yiyemedim o yesin.”, “Biz bir tas çorba içerek hayatımızı sürdürebiliriz ama sen okuyacaksın ve bunun için biz annen baban yemeyip sana yedireceğiz.” Bu tip düşünce yapısına sahip yetişkin bireylerde başkalarını düşünerek harcadıkları çabadan dolayı kendilerini tükenmiş hissederler.

  • Büyürsem istediğim bütün oyuncakları alabilirim.
  • Evlenirsem ya da eğitimime devam edersem beni zorlayan ve bana kötü davranan ailemden kurtulacağım.
  • İşe girersem kendi paramı kendim kazanabileceğim.

 

Bu tip düşünce kalıpları kişilerin yaş evrelerine göre yorgunluk hissinin ortaya çıkmasına sebep olurken, bazen de anlaşılmadığını hissetmesine sebep oluyor.

Önerilerim:

  • Yaşadıklarınızın farkına varın. Hayattan keyif alamayan, devamlı düşünen beyniniz etraftaki objelere odaklanmayı seçerek anın içinde kalabilir. Örneğin, bir şey içiyorsanız içeceğinizin kokusu, oturduğunuz koltuğun desenini, çalan bir müziğin ritmine dikkatinizi verebilirsiniz.
  • Stresinizin yükseldiği anda nefes egzersizleri yapabilirsiniz.
  • Sizi mutlu edecek sevdiğiniz bir arkadaşınızı arayabilir, bulunduğunuz ortamdan daha çok keyif alabileceğiniz bir ortama geçebilirsiniz. Unutmayın yaptığınız davranışınızın ardından motivasyonunuz gelecektir.
  • Başardığınızı hissettiğiniz, motivasyonunuzu arttıracak küçük aktiviteler yapabilirsiniz. Yaptığınız küçük etkinlikler size denetleme hissi verirken stresinizin azalmasına olumlu etki edecektir.
  • Aşırı fedakar insanların kendilerini yorduklarını ve empati yeteneklerini başkalarına karşı yoğun olarak kullandıkları için kendilerine empatik davranmakta zorlandıklarını unutmayın.
  • Kendi potansiyelinizin farkına var. Neleri yapabileceğinizin ve neleri yapamayacağınızın farkına varıp bunları ifade etmeye çalışın.
  • İnsanlara hayır diyebilirsiniz. Hayır demekte zorlanan insanların, hayır demek için ne kadar güç ve çaba harcadıklarını unutmamalısınız. Hayır dediğinizde insanların size olan sevgisinin değişmediğini farkına varacaksınız.
  • Birçok işi aynı anda yapmaya çalışmak bir marifet değildir ve sistemli olmamayı getirir. Birden çok işi aynı anda yapmaya çalışmak dikkatinizin bölünmesine ve konsantrasyon sorununa sebep olacaktır. Böylelikle yapmaya çalıştığınız işleri tamamlamaya çalışmak ve tamamladığınız işlerin bir kısmında eksiklerin ortaya çıkması sizi daha çok yoracak ve yıpratacaktır.
  • Tükenmişlik hissinizi, yorulduğunuz durumları, sizi yoran kişileri bir kağıda yazabilir ve kendinizi hazır hissettiğinizde kağıdı yok edebilirsiniz. Yorgunluklarınızı bir kağıda yazmak ve bu kağıdı okumak sizin yeni ve güzel başlangıçlar yapmanıza yol açacaktır.
  • Hayatınızda başarılarınızı ve sizi mutlu eden durumları yazabilirsiniz. Başarılarınızı yazmanız başarısızlıklarınıza odaklanmaktan sizi uzaklaştıracak ve sizi daha önceden mutlu eden durumları hatırlamanıza yardımcı olacaktır.

Klinik Psikolog Gizem ŞAHİN