Bir çok kişi COVİD-19 ile beraber, evlerinde çocuklarına sunmuş olduğu ebeveynliği tam zamanlı bir şekilde gerçekleştirmeye çalışmakta. Bu durum çoğu ebeveyn için ara ara zorlayıcı bir hale dönüşebilir.

Sık sık kendinizi neşesiz, çocuğunuzla vakit geçirirken isteksiz, sabah saatlerinden itibaren gün içerisinde yaşayacaklarınızı düşünüp bunalıyorsanız ebeveyn tükenmişliği adasına yolunuz düşmüş olabilir. Çocuklar yaşı kaç olursa olsun, gün içerisinde çeşitli talepler, sıkıntılar ve krizlerle ebeveyninden sürekli yardım talebinde bulunan varlıklardır. Ebeveyn de kendisini tükenmiş hissedince ve yetemedikçe, süreç bir kısır döngüye dönüşebilir. Yani çocuk bir istekle gelir, ebeveyn o isteği gerçekleştiremez, çocuğun duygusuna rehberlik edemezse, yetersiz hissetmeye başlar kendini, yetersiz hissettikçe, enerjisi düşer ve daha çok yetemediğini ve tükendiğini hisseder. Çocuk da ebeveyninin ruh halini anlamlandıramamışsa, ilişkiyi onarmak ya da ebeveyninde “ben iyiyim” i görmek için daha çok taleple, krizle ebeveynine yaklaşabilir. Dengeyi karantinada sağlamak için birkaç öneride bulunmaya çalışacağım.

Kendi Ruhsal Öz Bakımınızı İhmal Etmeyin:

  • Size iyi gelen şeyleri bulmak. Şöyle bir derin nefes eşliğinde gözlerinizi kapatın. “Size bu koşullar altında ne iyi gelir?” in cevabını arayın ruhunuzda. Evet sıcak bir kahve, ılık bir duş ya da içi boşaltılmış ve yerleştirilmiş bulaşık makinesi geçiyor belki içinizden. Ulaşılabilir bir şeyse hemen onu gerçekleştirin. Unutmayın istek bazen, eylemden sonra gelir. İçinizden yapmak gelmese de o işi sonrasında “iyi ki yapmışım çok iyi geldi” dediğiniz çok olmuştur.

 

  • Spor yapmaya çalışmak. Spora ev koşullarında da olsa devam etmek çok önemli. Çünkü yapılan fiziksel bir egzersiz, beyne anında etki edip, dopamin, seratonin ve noradrenaline gibi nörotransmiterlerin düzeyini anında yükseltiyor. Bu da antrenman sonrası moralimizi arttırıyor.

 

  • Yeni üretim alanları açmak. Yaratıcılık harika bir rahatlama yoludur. Yaratıcılığınızı belki mutfağınızda, belki de atık maddeler üzerinde, oturma odasında, şu zamana kadar vakitsizlikten yapamadığınız şeylerde geliştirebilirsiniz.

 

  • Sosyal destek sistemlerini aktif tutmak. Sevdiklerimize sarılıp, yakın temasta bulunup onlarla görüşemesek de, sevdiğiniz biriyle yaptığınız 5 dakikalık bir telefon görüşmesi bütün bir gününüzdeki enerji düzeyinizi arttırabilir.

 

  • Ebeveynlik rolünde kaybolup, eş rolünü unutmamak. Ebeveynlik çoğu ebeveyn için evde, bu rolde bir sürükleniş bir kayboluştur. Bu kaybolmalarda eşlerin birbirlerini bulup, o kayboluştan çekip çıkarmaları çok anlamlıdır. Ara ara çocuklara hissedilen öfke eşe patlar ya da eşe hissedilen öfke çocuklara patlar. Bu durum evdeki bütün ilişkileri yıpratabilir. Eğer uyuyakalıp günü bitirenlerden değilseniz ya da uyuyakalmadığınız gecelerde eşinizle günün değerlendirmesini yapıp, birbirinizden o anlarda sevginizi ve şefkatinizi esirgemezseniz, kendinizi daha anlaşılmış, önemsenmiş hissedebilme şansınız olabilir.

 

  • Günün planlaması yapıp her güne farklı bir detay yerleştirmek. Evde kal günlerinde, bazen bütün günlerin birbirine benzediğini hissediyor olabilirsiniz. “Bezginlik duygusunu, merak duygusuna nasıl dönüştürürüz?” ü sormamız gerekiyor sanırım kendimize ara ara. (Bugün neler öğreneceğim, çocuğumdan, hayattan?) Bir gece önceden, küçük bir planlama yapıp, ertesi güne farklı birkaç aktivite eklenebilir.

 

  • Kendinizden beklentinizi düşürün ve kendinize şefkatli olun. Mükemmel bir ebeveyn değil, yerinde ve yeterince çocuğunun ihtiyaçlarını karşılayan bir ebeveyn olmanız yeterlidir. Çünkü her şeyi kusursuz bir yapan bir anne baba yoktur. Evinizi her gün toplu ve temiz tutmak zorunda değilsiniz ya da her gün çocuğunuzla saatlerce oyun oynamanız imkansız.

 

Çocuklarla Kurulan İlişkilerinizi Önemseyin

1) Bu sürecin onların hayatını da değiştirdiğini unutmayın. Çocukların hayatında da bazı sosyal destekler (arkadaş, öğretmenleri) ortadan kayboldu. Bu süreç onun için de çok zor. Her gün ebeveynlerinin değişik ruh hallerini anlamlandırmaya çalışıyorlar.

 

2) Etkinlikler ve ödevler yüzünden ilişkinizin bozulmasına izin vermeyin. Eğitim kurumları, eğitim faaliyetlerini uzaktan eğitim yoluyla sürdürmeye çalışıyor. Ebeveynlerin bir kısmı da öğretmen rolünü de üstlendi ya da üstlenmesi gerekiyormuş gibi hissetti. Önemli olan çocuğunuzla kurmuş olduğunuz ilişkidir, ödevlerin okul sorumluluklarının ilişkinizi bozmasına izin vermemelisiniz. Çocuğunuzun birçok öğretmeni olacak hayatında, ancak bir tane anne ve babası var. Siz öyle kalmaya çalışın.

3)Çocuğunuzun her anını planlamak zorunda değilsiniz. Evinizdeki bütün güvenlik önlemlerini gözden geçirip, güvenli olduğuna emin olduktan sonra, siz kendi işlerinizi gerçekleştirebilirsiniz, çocuğunuz da serbest vakit geçirebilir evinizin içerisinde. Çocuğa bu noktada açıklama yapmak önemli. (Ben şimdi mutfaktayım, yemek hazırlamalıyım, sen de odanda ya da oturma odasında vakit geçirebilirsin.) Çocuk ekranda (tablet, tv, telefonda) vakit geçirecekse onunla kalmanız faydalı olabilir, neleri izlediği, neleri oynadığını takip edebilmek açısından. Eğer tek başına vakit geçirmekte zorlanan bir yapısı varsa, nazikçe cesaretlendirebilirsiniz. (Odanda oyuncaklarınla nasıl bir oyun kuracağını merak ediyorum v.b)

 

4) Karantina günlerinde kuralları biraz esnetebilirsiniz. Esneyecek kuralları belirlerken, “bu kuralın esnemesi çocuğum açısından faydalı mı?” diye düşünmek anlamlı olur diye düşünüyorum. Yemek saatlerinin esnemesinin sizin dengenizi sarsmıyorsa, çocuğunuza bir zararı yoktur, ancak 1 saat olan ekran süresi 3 saate çıkarsa bu çocuğunuz için zararlı olabilir. Gözden geçirilmesinde fayda olabilir. Bir de esneyen kurallar, bir ebeveyn olarak size göre sizin tutarlılığınızı çok sarsıyorsa ve bu ilişkinizi çok etkiliyorsa, bu kurallar tekrar elden geçirilmelidir.

 

5) Duygularınızı paylaşın. Fiziksel ya da ruhsal olarak kendinizi iyi hissetmediğinizde yaşı kaç olursa olsun bu durumu onun anlayacağı bir şekilde ifade edebilirsiniz. Kendinizi ifade etmeniz size de iyi gelecektir (örneğin bugün kendimi çok yorgun hissediyorum ya da belirsizlik benim biraz kaygılanmama sebep oluyor). Her zaman oyun oynamayı istemek zorunda değilsiniz, bunu nazikçe ifade edebilirsiniz. Ancak ne zaman onunla vakit geçirebileceğinizi belirtmeniz gereklidir (şuanda oyun oynamak gelmiyor canım içimden, biraz babanla-annenle konuşmaya ihtiyaç duyuyorum, seninle oyun oynamayı sevdiğim gibi onunla sohbet etmek de benim için önemli. Ama birazdan (“birazdan” ı somutlaştırmak güzel olabilir, mesela bir çizgi film bölümü kadar) senin yanında olacağım.

 

Unutmayın Siz İyiyseniz Çocuğunuz da İyi Hissedecek: Bir uçak yolculuğundasınız çocuğunuzla. Uçak türbülansa giriyor ve oksijen maskeleri açılıyor. Bu durumda, ebeveyn çocuğundan önce kendi oksijen maskesini takmalıdır. Bu kuralda olduğu gibi, günlük hayatımızda size iyi gelen şeylerin çocuğunuzla olan ilişkinize de iyi geleceğini unutmamalısınız. İlişkiniz iyi oldukça siz de kendinizi daha iyi hissedip, tükenmişlik adasından uzaklaşacaksınız.

Geleceği Hayal Etmek: Sevdiklerimizi özleyip, dışarı özgürce ve gönül rahatlığıyla dışarı çıkabilmenin özlemini duyup, zorlanmalar yaşadığımız bazı anların iyileştiricisi hayal kurmak kuşkusuz. Bu süreç geçtikten sonra neleri farklı yapacağımızı düşünmek, sevdiklerimizle ilgili planlamalar yapmak anımızı daha yaşanabilir kılabilir.

Hayalini kurduğumuz tüm o anlar; güçlü ilişkileriniz ve farkındalıklarınız ile sağlıklı günlerle sizlerle olsun.

Psikolojik Danışman Senem BULAT