Corona dönemi herkesin özgürlük alanına etki etmiş durumda. Bu süreci yaşayanlar, yaşadıkları tehdit algısından dolayı ölüm, hastalık, yalnızlık gibi kavramları sorgulamaya başladılar. Corona Virüs ve sonrası gelişen yeni dönemle ilgili birçok kaygı oluşmaya başladı. Yeni döneme uyum sağlamakta zorlanan birçok insanın amaçları ve ihtiyaçları da yavaş yavaş şekillenmeye, değişmeye başladı. Hepimizi korkutan bu sürecin insanlar üzerinde etkileri değişse bile, bu süreç daha önce hiç yaşanılmayan küresel ve toplumsal bir travmatik süreç halini aldı.
Bu travmatik sürecin insanlar üzerindeki etkisi yavaş yavaş ortaya çıkarken daha önce travma yaşayan kişilerin üzerindeki etkisi, yaşadıkları travmalarını tetiklediği için ya çok yoğun oldu ya da tam tersi daha önce travma yaşayıp baş edebilmeyi başarabilmiş kişilerde etkisi yok denecek kadar az oldu.
Bu süreci atlatmamızda psikolojik sağlamlığımızın etkisi çok büyüktür. Psikoloji sağlamlığı yüksek olan kişilerin bu dönemi atlatma ve toparlanma zamanları daha hızlı olur. Bu kişiler kendilerine “Nelerin iyi geldiğini ve nelerin iyi gelmediğini” sorgulayabilir, neden diye sormak yerine nasıl bu ruh halinden çıkıp daha iyi hale geçebilirim diye sorgular. Kendilerine iyi geleceğini düşündükleri bir takım yeni becerilere karar verdikten sonra, eğer bu yeni beceriler olumlu etki yerine olumsuz etki yaratıyorsa başka yeni becerilere yönlenebilirler. Psikolojik sağlamlığı yüksek olan kişiler olumluya odaklanıp, birey olarak düşünmenin yanı sıra toplumsal bakış açısı da kazanabilirler.
Corona döneminde baskın olan duygular; korku, panik, anksiyete, endişedir. Kaygı ve korku insanların hissettiği olağan ve zararsız duygulardır. Bu duyguların tamamen yok edilmesi, arzulanmaması gerekir. Bu süreçte bazılarımız bu baskın duyguları yoğun bir şekilde hissederken, bazılarımız hiç hissetmez. Kaygı ve korkuyu yoğun olarak hissedenler, evlerine stok ve depolama yapan kesimdir. Stoklama davranışı zararsız ve önleyici olmasına karşın tehlikelidir; çünkü stoklama davranışından dolayı stoklanan malzemelerin asıl ihtiyaç sahiplerine ulaşımı zorlaşmaktadır. Bu duyguları hissetmeyen insanlar kendi hayatlarını normal bir şekilde yaşayandır. Bu insanların dezavantajları ise hiç önlem almadan yaşadıklarından virüsü kendilerine ve dolayısıyla başkalarına bulaştırma riskleri daha fazladır.
Psikolojik sağlamlık; kişilerin yaşanan olaylara karşı yaşam becerilerini, yılmazlıklarının ve dayanıklıklarının göstergesidir.
Psikolojik Sağlamlık İçin Önerilerim:
- Dışarıdan gelen Corona Virüs tehdidini doğru algılamalıyız. Güvenilir bilgi kaynaklarından haberleri takip etmeliyiz.
- Pandemi sürecinde bir virüs tehdidi duyduğumuzda veya Corona virüs bulaşmış insanlar ile görüştüğümüzde anda kalıp ne yaşadığımıza bakmalıyız.
- Düşünce şeklimize inceleyip bakış açımızı değiştirip, vücudumuzdaki olumsuz duyguları değiştirebiliriz. Tehdidi duyduğumuzda veya yaşayan insanlar ile görüştüğümüzde durup vücudumuzu dinlemeliyiz.
- ‘Bu olay başıma sürekli gelecek’, ‘Bu olay hayatımın tamamında olacak’, ‘Bu olay hep benim başıma gelecek’ gibi düşünce kalıplarımızı fark edebiliriz.
- Esneklik, yaşam değişimleri ve duygu dalgalanmalarımıza karşı esnek olabilme halidir. Pandemi sürecini yaşayan insanların, ani duygu değişimlerinin normal olduğunu kabul edebilmeleri gerekir. Belirsizliğe olan toleransın yüksek olması çok önemlidir.
- Olumsuz durumları yönetebilmek için kendimize ‘neyin bizi etkilediğini’ sormalı ve bunun için yapabileceklerinizi bulmanızı öneriyorum.
- Panik ve kaygı anında sağlıksız düşünen beyne ilkel beyin denir. Beynimiz bizi kısa süreli olarak stresse hazırlar. Olay anında kişiler kaygı ve stres alanında sürekli kalıyorsa düşünen beyin devreye girmez. Düşünen beyin mantıklı düşünen beyindir.
- Vücut tepkilerimiz bizim psikolojimize ve psikolojimiz de vücut tepkilerimize etki eder.
- Bu sürecin biteceğini bilmek çok önemli.
- Sosyal destek alın, başkalarına yardım edin. Birlik bilincine iyi gelecektir.
- Bu süreçte kişiler kendilerine neye ihtiyaçları olduğunu sorabilir. İnsanlara ne iyi geliyor ise onu hatırlayıp kendilerine iyi gelen şeyleri yapmalılar.
- Zamanı doğru değerlendirerek ve anlamlı kıl; size iyi gelen aktiviteler keşfedin.
- Yeni amaçlar, yeni kararlar al. Bu yaşa kadar neler yaptım ne kazandım ne kaybettim diye kendini sorgulayabilirsin.
- İlişkilerini doyur, sosyal ilişkilerine odaklanarak daha çok kuvvetlenmesine yol aç.
- Bir şeye inanmak da psikolojik sağlamlığı arttırır.
- İyi gelen şeylerin tekrarlana bilirliği artar ve bu olumlu davranışlar arttıkça mutluluk da artar.
- İyimser olun. Aşırı genellemeler, kötümserlik, felaket senaryoları insanların kendilerini kötü hissetmelerine sebep olur.
Evde Yapılabilecek Önerilerim:
İnsanlar ilişkisel varlıklardır ve ilişkilerle var olabilirler. Bu noktada bireyin yaratıcılığını kullanması önem kazanır.
- Ebeveyn çocuk arasında yaratıcı oyunlar geliştirebilirsiniz.
- Aile bireylerinin birbirini tanımasına yönelik oyunlar oynayabilirsiniz.
- Vücut egzersizleri, spor yaparsanız zihniniz daha canlı kalır.
- Görüntülü görüşmeler ve çoklu konuşmalarla sosyal bağlarınızı kuvvetli tutabilirsiniz.
Psikolojini ayakta tut. “Bu süreç geçecek.” Psikolojiniz ayakta kalırsa vücudunuz da ayakta kalır.
Psikolog Gizem Şahin